1. Wat is de overgang
Vruchtbaarheid
Vanaf onze pubertijd gaan onze eierstokken eitjes laten rijpen en worden we vruchtbaar. De eerste menstruatie betekent dat er voor het eerst een eitje is gesprongen dat niet is ingenesteld. De menstruatie bevat het baarmoederslijmvlies dat bedoeld was om het eitje te laten innestelen. Na de eerste menstruatie duurt het even voordat de cyclus van een jonge vrouw regelmatig op gang komt. Maar op een gegeven moment duurt bij de gemiddelde vrouw de cyclus 28 dagen. Gedurende deze cyclus produceert ons lichaam oestrogeen en progesteron.
Daarnaast zorgen deze hormonen voor nog veel meer processen in ons lichaam. In totaal meer dan 400!
De natuur is zo slim dat de vrouwelijke vruchtbaarheid op een gegeven moment afneemt. Dit komt doordat de de belasting van een zwangerschap op hart, bloedvaten, lever en gewrichten hoog is en een ouder lichaam dit minder goed kan dragen (mannen hebben deze fysieke belasting niet en zijn tot op hoge leeftijd vruchtbaar).
Vroeger werden vrouwen gemiddeld niet ouder dan de vruchtbare leeftijd. De gemiddelde levensverwachting lag 200 jaar geleden rond de 50 jaar. De hoge baby- en kindersterfte van toen beïnvloedt dit gemiddelde, want ook in die tijd werden er in die tijd zeker ook wel vrouwen oud, maar veel minder dan vandaag de dag. In 1800 werden we gemiddeld 50 jaar en inmiddels worden we door gezonde voeding, hygiëne en de medische kennis gemiddeld 84 jaar.
Overgang
Een vrouw is tussen haar 20e en 30e jaar het vruchtbaarst. Vanaf het 30e levensjaar tot het 50e levensjaar neemt de kwaliteit van de eitjes en de productiviteit van de eierstokken langzaam af. De kans op een zwangerschap wordt steeds iets kleiner, maar bestaat al die tijd nog steeds.
De fases waar de vrouw doorheen gaat zijn:
1. Peri-menopauze
De overgang begint met de perimenopauze. Dit is een periode van 7 tot 10 jaar waarin de cyclus begint te veranderen. De regelmatigheid en heftigheid van de menstruatie verandert. Het komt doordat de voorraad eitjes opraakt, en dat er dus niet meer iedere maand na 28 dagen een eitje springt. Hierdoor is in die maand ook de hormoonproductie heel anders. Dit betekent dat in deze periode vrouwen de eerste overgangsklachten kunnen ervaren. Maar vaak slechts gedurende een paar dagen per maand. Bijvoorbeeld kun je ervaren dat je je in de week voordat je ongesteld moet worden niet goed in je vel voelt, onrustig, kort lontje, misschien heb je meer PMS-klachten of voel je je zelfs depressief. Niemand is precies het ‘gemiddelde', iedereen ervaart dit anders.
Bij de meeste vrouwen begint deze fase na het 40e levensjaar, meestal merk je dit vanaf je 45e jaar. Er zijn ook vrouwen die al vanaf hun 35e jaar een oprakende eitjesvoorraad hebben en klachten ervaren. En er zijn vrouwen met POF (Prematuur Ovarieel Falen), een extreem vroege overgang die zelfs heel snel na de eerste menstruatie al kan inzetten. Gelukkig zijn dit uitzonderingen, maar desalniettemin niet over het hoofd te zien. Ook zijn er vrouwen die tot hun 53e jaar nog een cyclus hebben waar je de klok op gelijk kunt zetten. Maar ook hier is de landelijke gemiddelde leeftijd en jouw individuele situatie vaak niet precies hetzelfde.
2. Menopauze
Op het moment dat de eierstokken echt leeg zijn en er geen eitjes meer kunnen worden vrijgegeven, is de menopauze bereikt. De menopauze is maar 1 moment; de laatste menstruatie. Maar op het moment zelf weet je dat nog niet. Er is bepaald dat als een vrouw 12 maanden geen cyclus meer heeft gehad zij dus een jaar eerder de menopauze bereikt heeft. De vrouw weet het pas zelf echt zeker als de menstruatie een jaar uitblijft.
Na het operatief verwijderen van de eierstokken start de menopauze onmiddellijk, omdat met die operatie ook alle eitjes worden weggenomen. Ook na chemotherapie of een Lucrin-behandeling kom je als vrouw direct in de (chemische / operatieve) menopauze. Na het operatief verwijderen van de baarmoeder is het lichaam veel minder goed in staat om de juiste hoeveelheden hormonen aan te maken, ook in deze situatie is er vaak sprake van een onmiddellijke teruggang in de hormoonspiegels.
3. Postmenopauze
Dit is de periode na de menopauze, deze periode duurt tot aan het einde van je leven. De eierstokken gaan nooit meer werken, want de eitjes zijn voor altijd op. De cyclus kan niet meer worden opgestart en de hormonen die tijdens de cyclus geproduceerd werden, worden dus ook nooit meer aangemaakt.
Inmiddels is bekend dat naast het regelen van de vruchtbaarheid deze hormonen nog 400 andere biologische processen aansturen in een vrouwenlichaam. Het is dus niet gek dat je - doordat deze hormonen wegvallen - de rest van je leven de gevolgen zult ondervinden van het ontbreken van deze hormonen. Vaak uiten de gevolgen zich in klachten. Op dit moment worden deze klachten nog vaak omschreven als ‘normale' klachten die horen bij het natuurlijke proces van ouder worden. Maar vraag je eens af; alle andere natuurlijke processen die horen bij het ouder worden en die klachten geven, proberen we ook aan te pakken met een oplossing. Denk aan ouderdomsdiabetes, schildklierfalen en zelfs kanker komt vaker voor bij oudere mensen. Al deze ouderdomskwalen worden gewoon behandeld. Waarom zou dit ene natuurlijke proces dat soms zelfs tot invaliderende klachten leidt ‘met rust gelaten' moeten worden en geen behandeling nodig hebben?
Als je denkt dat de overgang niet levensbedreigend is en dat het daarom niet nodig is om dit natuurlijke proces te verstoren, besef dan dat het aantal depressies, burn-outs en zelfdodingen, of poging daartoe, onder vrouwen het grootst is bij vrouwen in de leeftijd van de overgang. Het staat niet vast dat dit 1-op-1 toe te rekenen is aan de overgang, maar helaas hebben we toch veel aanwijzingen dat hier een verband bestaat.
Menopauze is Latijn voor het pauzeren van vruchtbaarheid. Het woord wekt verwarring omdat wij een pauze zien als een tijdelijke toestand. Echter verandert deze situatie nooit meer: de menopauze gaat nooit meer over! De klachten die gepaard gaan met de menopauze kunnen 10 tot zelfs 20 jaar aanhouden. Na die periode went het lichaam vaak aan het blijvende hormoontekort en kunnen de klachten afnemen. Onze stichting ziet bewijzen die onderbouwen dat het laten voortduren van een hormoontekort ongezond is voor een vrouwenlichaam.