6. Angst voor borstkanker
“Maar van hormonen krijg je toch borstkanker..?!”
Deze aanname is gebaseerd op een wetenschappelijk onderzoek dat niet volgens de protocollen is uitgevoerd en waar verkeerde ongeldige conclusies uit zijn getrokken. Het gaat om het WHI (Women's Health Initiative) onderzoek, dat door het verkeerd interpreteren van tussentijdse resultaten voortijdig werd afgebroken en waarvan het verslag in 2002 rechtstreeks in de media werd gepresenteerd - zonder het vooraf te laten controleren door medische vakgenoten.
In dit onderzoek werden verschillende gezondheidsrisico’s opgesomd die zouden worden vergroot door hormoonsuppletie. De media pikten vooral het risico op borstkanker eruit. Zowel onderzoekers als journalisten haalden de begrippen ‘relatief risico’ en ‘absoluut risico’ door elkaar, waardoor krantenkoppen in chocoladeletters riepen: "hormonen geven 26% kans op borstkanker!”. Daardoor zijn vele vrouwen overal ter wereld abrupt gestopt met hun hormoonsuppletietherapie. Vrouwen en artsen werden angstig. Maar ondanks een wereldwijde stop op het gebruik van HST nam na 2002 het aantal borstkanker gevallen juist alleen maar toe! Als 25% van de borstkanker werkelijk zou zijn veroorzaakt door HST, en de hele wereld is ermee gestopt, dan is de verwachting dat het aantal borstkanker gevallen direct zal gaan afnemen. Maar dat gebeurde dus niet.
Men kwam er langzaam achter dat er fouten zaten in het onderzoek.
De fouten van het WHI onderzoek
Het onderzoek vergeleek 2 groepen vrouwen -zoals het hoort-:
A: een groep vrouwen die wel HST gebruikt. Dit is de onderzoeksgroep. en
B: een groep vrouwen die geen HST gebruikt. Dit is de controlegroep die ter vergelijking dient.
Maar de deelnemende vrouwen waren geen doorsnee groep dames, er is veel kritiek:
- Het waren vooral vrouwen boven de 60 jaar, die pas op hogere leeftijd met hormonen startten (buiten de grens van 10 jaar na de laatste menstruatie die nu wordt gehanteerd). De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 63,2 jaar. Maar liefst 70% van de deelnemers was ouder dan 60 jaar!
- De vrouwen die deelnamen aan het onderzoek mochten geen opvliegers hebben. Dit is een heel bijzondere voorwaarde geweest. Een van de conclusies die namelijk in het onderzoek werd getrokken was namelijk dat HST niet werkt om opvliegers te behandelen. (inderdaad raadselachtig! Dit geeft ook te denken wat het doel van het onderzoek nu is geweest).
- Hun behandeling bestond uit een synthetisch oestrogeen uit urine van zwangere paarden, dat voor 85% níet overeenkomt met menselijk oestrogeen (Conjugated Equine Estrogen; CEE). Dit werd gecombineerd met synthetische progestagenen (Medroxyprogesterone Acetate; MPA), wat maar ten dele lijkt op menselijk progesteron. Dit is belangrijk omdat we vandaag hele andere, veel modernere medicijnen gebruiken!
- De vrouwen kregen deze hormonen alleen oraal, waarbij het door de lever moet worden omgezet, wat een licht verhoogd risico op trombose geeft (vergelijkbaar met de pil). Terwijl de oestrogeen tegenwoordig via de huid wordt toegediend.
- De twee groepen waren niet vooraf gecontroleerd op borstkanker; er is dus een kans dat de dames die deelnamen al borstkanker hadden ontwikkeld voordat het onderzoek startte. Dit kon achteraf niet meer worden vastgesteld.
- De groep vrouwen die deelnamen aan het onderzoek vertegenwoordigde een risicogroep (dit bleek achteraf); een groep die sowieso al een hoger risico heeft op borstkanker dan de gemiddelde vrouw. De vrouwen hadden overgewicht en draaiden onregelmatige (nacht)diensten. Zowel overgewicht als onregelmatige slaap zijn inmiddels in onderzoek aangetoond dat ze de kans op borstkanker vergroten. (om precies te zijn werkten de vrouwen die deelnamen aan het onderzoek als verpleegsters).
- Een complexere maar belangrijke fout: in de controlegroep (B) bleken later veel vrouwen te zitten die voorafgaand aan het onderzoek wél al jarenlang HST hadden gebruikt. Dit is een heel belangrijk gegeven maar destijds werd gedacht dat dit er niet toe deed. In deze controlegroep bleek echter tijdens het onderzoek dat de vrouwen minder borstkanker ontwikkelde dan de gemiddelde vrouw in de USA. Dit is pas achteraf vastgesteld. Maar tijdens het onderzoek werd deze hele controlegroep rechtstreeks vergeleken met de onderzoeksgroep (de vrouwen die wel HST gebruikten, groep A). De groep die HST gebruikte vertoonde een normale, of licht verhoogde ontwikkeling op borstkanker vergeleken met de gemiddelde vrouw in de USA. Maar doordat de controle groep een onwaarschijnlijk veel lagere borstkanker ontwikkeling liet zien, leek het alsof de groep HST gebruikers een flink verhoogde kans liet zien. Achteraf zijn de vrouwen die vooraf HST hadden gebruikt verwijderd uit de data, en dan is de conclusie dat HST een verhoogde kans geeft op borstkanker niet meer significant. (Bron: Dr. Avrum Bluming, oncoloog). Tenslotte waren er veel vrouwen in deze groep die gedurende het onderzoek afhaakten van deelname waardoor de data vertroebeld is.
- De cijfers uit dit onderzoek bleken dus statistisch niet significant, wat betekent dat uit de uitslagen geen conclusie kan worden getrokken; de uitkomst kan ook op toeval berusten. Dit bleek pas achteraf, nadat de alarmerende koppen al in de krant hadden gestaan.
Herzieningen zijn nog steeds nodig!
Specificatie van de medicijnen; duidelijk onderscheid ontbreekt
Bovenstaande toont aan waarom je de uitkomsten van dat onderzoek niet kan gebruiken om iets te zeggen over de kans op borstkanker als je vandaag de dag lichaamseigen (bio-identieke) hormonen gebruikt. Maar in de Nederlandse richtlijnen wordt nog steeds geen onderscheid gemaakt tussen het type hormonen dat een vrouw gebruikt als de risico’s opgesomd worden.
Je kunt de hormonen die gebruikt zijn in het WHI onderzoek vergelijken met een snoepje met aardbeiensmaak en de hormonen die we nu gebruiken zijn dan echte aardbeien, zoals ze in de natuur groeien. Het feit dat we op dit moment conclusies over aardbeiensnoepjes projecteren op echte aardbeien getuigt van een gemankeerde blik en achterblijvende zorg voor vrouwen.
Wij willen dat er duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen de hormonen die in het gemankeerde WHI onderzoek zijn gebruikt en de lichaamseigen hormonen die we vandaag krijgen. Aardbeiensnoepjes en aardbeien zijn niet hetzelfde!
Bijsluiters herzien
Dit verbaast ons het meest: Ondanks het feit dat Nederland uitsluitend conclusies wil overnemen van onderzoeken die in Nederland zijn uitgevoerd of zijn gereproduceerd (herhaald), zijn alle waarschuwingen in de Nederlandse bijsluiters vandaag de dag nog steeds gebaseerd op dit achterhaalde, foutieve onderzoek! Ook de bijsluiters van lichaamseigen (en dus heel andere) hormonen hebben precies dezelfde waarschuwingen en lijst met risico’s, terwijl daar geen onderzoek over bekend is. Waarom blijven deze grove aangetoonde -zelfs buitenlandse- fouten ongecorrigeerd?
Het gevolg is namelijk dat dames die eindelijk de juiste medicatie hebben ontvangen, deze angstig terzijde schuiven zodra ze de bijsluiter lezen! Terwijl de conclusies uit het onderzoek al aangetoond onjuist zijn.
Een generatie vrouwen de dupe
Inmiddels hebben de eigen onderzoekers van dat WHI-onderzoek al meerdere malen hun onderzoek herzien, de data beter geïnterpreteerd, alle eerdere conclusies over genoemde risico's weerlegd en daarover ook (zonder bombarie, maar stilletjes) gepubliceerd, maar helaas heeft dat nauwelijks de kranten gehaald. De oude angst blijft hardnekkig bestaan.
De nieuwste update dateert uit begin 2024.
Zie: https://www.instagram.com/p/C6cy_RMvTnz/?img_index=1
Een zichzelf instandhoudende cyclus: hormonen opzijschuiven
- Er wordt nauwelijks onderzoek gedaan naar hormonen en hormoontherapie.
- Artsopleidingen besteden daarom nauwelijks aandacht aan hormoontherapie. De juiste meest recente informatie ontbreekt in veel gevallen.
- De werking van oestradiol, progesteron en (vooral) testosteron in het vrouwenlichaam is en blijft hierdoor voor veel medici onbekend terrein.
- Veel artsen vermijden daardoor het onderwerp in de spreekkamer; want zonder kennis lijkt het onderwerp voor een arts een gevaarlijk mijnenveld. Ze schrijven liever de anticonceptiepil (veel hoger gedoseerd en synthetisch), antidepressiva, slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen voor. De angst voor borstkanker en het verliezen van de eigen praktijk in het geval van verrassingen wegen nog steeds heel zwaar. Behoudendheid en risicomijdend beleid staan voorop.
- De hormonen zijn niet te patenteren want de natuur maakt ze zelf. Niemand gaat nog iets verdienen aan onderzoek. De winsten die gemaakt kunnen worden als alle vrouwen de spotgoedkope hormoontherapie krijgen verbleken bij de winsten die momenteel gemaakt worden op alle andere middelen die nodig zijn om overgangsklachten te verzachten.
- Daarom wordt er nauwelijks onderzoek gedaan naar hormonen en hormoontherapie…
Deze cyclus houdt zichzelf in stand.
Nieuwe inzichten
De laatste inzichten laten een heel ander beeld zien: We weten nu dat bijvoorbeeld suppletie met alleen oestrogeen (lichaamseigen oestradiol) het basisrisico dat elke vrouw heeft op borstkanker verlaagt met 23% en de kans op overlijden door borstkanker wordt zelfs verlaagd met 40%. Alleen een behandeling waarbij ook progestageen (dit is synthethisch progesteron) wordt gebruikt laat een verhoging in de kans op borstkanker zien.
Bron van dit plaatje is de de PDF van Louise Newson hierboven.
Oncoloog Dr. Avrum Bluming, o.a. auteur van het boek "Estrogen Matters" (revised), strijdt tegen deze nog steeds heersende misvatting en legt uit hoe het werkelijk zit.
- Gebruik van de huidige lichaamseigen hormonen zijn borstneutraal, d.w.z. ze verhogen het standaard risico niet
- Lichaamseigen oestradiol met lichaamseigen progesteron verlaagt mogelijk het risico zelfs iets
- Synthetische hormonen, ook uit de anticonceptiepil, verhogen dit risico wel
- Borstkankercellen ontstaan vaak al ver vóór de menopauze en worden vaak pas na de menopauze ontdekt
- Tumoren maken hun eigen oestrogenen, hormoonsuppletie zal geen invloed hebben op deze cellen
Het is goed te beseffen dat de overlevingskansen relatief hoog zijn bij vroege detectie en behandeling: na 5 jaar is 89% van de patiënten nog in leven, na 10 jaar nog 80%. De soort borstkanker en het stadium bepalen het individuele risico en dus ook de overlevingskans.
Er zijn meerdere factoren die het risico op het ontstaan van borstkanker vergroten, waarvan je een deel niet of nauwelijks kan beïnvloeden, zoals je leeftijd, waar je woont, je voorgaande gezondheid, je leeftijd tijdens je eerste menstruatie, genetische aanleg en nog veel meer. Maar wanneer je moeder, tante of zus borstkanker heeft gehad, betekent dat niet dat jij automatisch altijd een verhoogd risico hebt, dat kan alleen uit genetisch onderzoek blijken.
De Nederlandse feiten
- 1 op de 7 van alle vrouwen krijgt ooit borstkanker, dat is inclusief het aantal dat een mogelijk voorstadium heeft (DCIS), dat is ruim 14%. Je leeftijd is van invloed op dit risico.
- In de leeftijdscategorie van 45-59 krijgt 30% borstkanker
- In de leeftijdscategorie van 60-74 krijgt 39% borstkanker
- In de leeftijdscategorie van 75+ krijgt 20% borstkanker
Je ziet dat de vrouwen in de eerstgenoemde categorie de leeftijd hebben waarbij normaal gesproken de niveaus van oestradiol, progesteron en testosteron beginnen te dalen (perimenopauze) en dat de vrouwen in de tweede en derde categorie de menopauze meestal al hebben bereikt. Dit is precies het moment waarop het beschermende effect van de hormonen wegvalt.
Slechts 4,3% van alle vrouwen in Nederland in de leeftijdscategorie 45 tot 60 jaar gebruikt HST waarbij niet wordt bijgehouden hoeveel daarvan lichaamseigen producten gebruiken en hoeveel synthetische producten. Er wordt ook niet bijgehouden hoeveel van de borstkankerpatiënten op moment van diagnose HST gebruikt en zo ja, welke soort. We weten ook niet hoeveel vrouwen nog na hun 60e HST gebruiken, de Nederlandse richtlijnen gaan tot nu toe uit van uiterlijk starten vóór je 60e en na 5 jaar stoppen. Er bestaat geen onderzoek dat aantoont dat langer gebruik dan 5 jaar onveilig of veilig is, maar voor de zekerheid wordt geconcludeerd en verspreid dat het dus onveilig is, en dat daarna het risico op borstkanker toeneemt...
Ook wanneer je zelf al eerder borstkanker heb doorgemaakt, is HST met lichaamseigen hormonen niet per definitie onmogelijk. Het hangt af van de kenmerken van jouw soort tumor, stadium, de behandelingen die je hebt gehad. In deze gevallen is vooraf overleg met de oncoloog noodzakelijk. In deze situatie lopen veel vrouwen helaas aan tegen oncologen die vanuit hun eigen specialisatie alle risico’s compleet willen vermijden. Deze artsen adviseren om alle hormonen preventief te vermijden. Met het gevolg dat de vrouw weliswaar geen kanker heeft, maar ook geen leven…
Je kunt dit vergelijken met de volgende situatie: als je een brand hebt gehad in je keuken dan zou de brandweer je kunnen adviseren om de hele begane grond van je woning preventief onder water te zetten, want op deze manier kan er gegarandeerd geen brand meer ontstaan in de keuken. Maar als je hele woning onder water staat is ook meteen je woning onleefbaar geworden. Is dit dan een werkbaar advies?
Onderstaande factoren hebben eveneens invloed op het risico op borstkanker, maar deze kan je wel zelf beïnvloeden:
· Gewicht; menopauzale vrouwen met obesitas hebben 2x zoveel kans op borstkanker
· Alcohol drinken; 1 glas per dag verhoogt jouw risico al met 10%
· Roken; roken tijdens de pubertijd verhoogt het latere risico tot wel 80%
· Bewegen, het advies is ongeveer 150 minuten per week matig intensief bewegen, zoals zwemmen, wandelen of fietsen. Ook krachttraining vanaf je 40e helpt je totale metabolisme en lichaam om sterker en gezonder de menopauze te bereiken
· Een eerste zwangerschap vóór je 30e, dit verlaagt eveneens het risico op het krijgen van borstkanker
Bronnen:
- Kanker.nl
- Stichting Farmaceutische Kengetallen
- “Hoe blijf ik gezond tijdens de menopauze?”, Prof. dr. Herman Depypere
- Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, januari 2024, leermodule De Overgang